Giới thiệu tổng quan về đất nước Australia [phần 3] – kinh tế, chính trị Australia

NỀN KINH TẾ AUSTRALIA

Kinh tế Australia là một nền kinh tế thị trường thịnh vượng, phát triển theo mô hình kinh tế phương Tây, chi phối bởi ngành dịch vụ (chiếm 68% GDP), sau đó là nông nghiệp và khai thác mỏ (chiếm 29.9% GDP, ). Với nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, Australia là nước xuất khẩu chính các sản phẩm nông nghiệp, đặc biệt là ngũ cốc và len, các khoáng sản, gồm nhiều kim loại, than đá và khí gas thiên nhiên.

Cải cách ở Australia thường được coi là chìa khóa thành công và tiếp tục đưa đất nước phát triển về kinh tế. Trong những năm 1980, Đảng lao động Úc, dẫn đầu bởi Thủ tướng Bob Hawke và Paul Keating, đã mở đầu cho quá trình hiện đại hóa nền kinh tế Australia bằng việc thả nổi đồng Đô la Australia vào năm 1983.

Tổng quát

Australia là một trong những nước tư bản có nền kinh tế tự vận hành theo chỉ số tự do kinh tế. Australia có GDP trên đầu người là cao hơn một chút so với các quốc gia như Anh, Đức và Pháp trong điều kiện với sức mua tương đương. Australia được xếp hạng thứ tư trong Liên Hiệp Quốc năm 2008 về phát triển con người và đứng thứ sáu trong The Economist về chỉ số chất lượng của đời sống trên toàn thế giới năm 2005.

Việc nhấn mạnh hơn về tầm quan trọng của xuất khẩu hàng hoá hơn là củng cố các nhà sản xuất đã gia tăng đáng kể về mặt thương mại của Australia trong thời kỳ tăng giá hàng hóa từ năm 2000. Ngân sách hiện tại của Australia là hơn 7% của GDP âm: Australia đã liên tục có những thâm hụt ngân sách hiện tại lớn trong hơn 50 năm. Australia đã tăng trưởng bình quân hàng năm là 3,6% trong hơn 15 năm, cũng ở trên mức trung bình của OECD là 2,5%.

Trong tháng 1 năm 2007, đã có 10.033.480 người có việc làm , với một tỷ lệ thất nghiệp 4,6%.[3] Trong những thập kỷ vừa qua, lạm phát đã thường được ở mức 2-3% và các mức lãi suất cơ bản là 5-6%. Các ngành dịch vụ của nền kinh tế, bao gồm du lịch, giáo dục và dịch vụ tài chính, đóng góp 69% trong GDP.

Mặc dù ngành nông nghiệp và tài nguyên thiên nhiên chỉ đóng góp tương ứng là 3% và 5% trong GDP, nhưng chúng góp phần đáng kể vào hiệu suất xuất khẩu. Australia là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Nhật Bản, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Hàn Quốc và New Zealand.

Giàu tài nguyên thiên nhiên, Australia là một nước xuất khẩu lớn về sản phẩm nông nghiệp, đặc biệt là mì và len, những khoáng sản như quặng sắt và vàng, và năng lượng trong các hình thức khí thiên nhiên hóa lỏng và than. Australia có một lực lượng lao động khoảng mười triệu người.

Trong thập kỷ vừa qua, một trong những xu hướng quan trọng nhất ngành kinh nghiệm của các nền kinh tế đã được sự tăng trưởng (trong điều kiện tương đối) của khu vực khai thác khoáng sản (bao gồm cả dầu mỏ). Trong điều kiện đóng góp vào GDP, khu vực này đã tăng từ khoảng 4,5% trong năm 1993-1994, đến gần 8% trong năm 2006-2007.

Tăng trưởng trong lĩnh vực dịch vụ cũng đã tăng trưởng đáng kể, với bất động sản và kinh doanh các dịch vụ nói riêng ngày càng tăng từ 10% đến 14,5% GDP so với cùng kỳ, khiến nó trở thành phần lớn nhất trong GDP (trong điều kiện ngành). Sự tăng trưởng này có được phần lớn tại các chi phí của ngành sản xuất, mà trong năn 2006-2007 chiếm khoảng 12% GDP. Một thập kỷ trước đó, nó là thành phần kinh tế lớn nhất trong nền kinh tế, chiếm chỉ hơn 15% GDP.

Kinh tế tự do

Từ đầu những năm 1980 trở đi, kinh tế Australia đã tiếp tục thực hiện theo nền kinh tế tự do. Trong năm 1983, dưới thời thủ tướng Bob Hawke, đồng đô la Úc được thả nổi và chính sách tài chính khôn khéo bãi bỏ sự điều tiết được đưa vào thực hiện. Đầu những năm 1990 cho thấy nền kinh tế Australia lâm vào thoái trào và nợ của chính phủ tăng lên tới $96 tỷ dưới thời thủ tướng Paul Keating.

Món nợ $96 tỷ của chính phủ đã được thanh toán đầy đủ vào giữa những năm 1996 và 2007 bởi chính phủ theo đường lối tự do của thủ tướng John Howard và giám đốc ngân hàng Peter Costello. Trong suốt thời kỳ lãnh đạo, giới thiệu thuế hàng hóa và dịch vụ (GST) tìm cách khuyến khích mức độ tiết kiệm giữa người có thu nhập thấp. Để chống lại những hậu quả trong giảm tiêu thụ cho người thu nhập thấp, thuế thu nhập đã được hạ xuống như là một sự đánh đổi cho việc giới thiệu GST. Tổng mức thuế tại Australia từ đó đã được giảm xuống một cách nhất quán để khuyến khích tiêu thụ tư nhân và đầu tư, trái với chi tiêu của chính phủ cao hơn.

Hiện tại các khu vực quan tâm đến một số nhà kinh tế lớn của Australia bao gồm thâm hụt ngân sách hiện tại, thâm hụt ngân sách hiện tại của Australia trong năm 2007 – 2008 năm tài chính đã được lên 4% đến $ 19,49 tỷ đồng (theo Cục Thống kê), việc thiếu thành công trong xuất khẩu theo định hướng sản xuất công nghiệp, một bong bóng bất động sản, và các khoản nợ lớn từ nước ngoài của khu vực tư nhân.

NỀN CHÍNH TRỊ AUSTRALIA

Úc có 3 cấp chính quyền: Liên bang, Nhà nước và Địa phương.

Liên bang 

Úc có một nền dân chủ nghị viện tự do, tương tự như Mỹ và Anh, dựa trên: 
• Tự do ngôn luận và liên hợp 
• Khoan dung về mặt tôn giáo.

Hiến pháp bằng văn bản của Úc vạch ra tất cả các hoạt động của chính phủ. Ví dụ, chính phủ liên bang chịu trách nhiệm về các quan hệ đối ngoại, thương mại, quốc phòng và di trú. 
Chính phủ liên bang và nhà nước hợp tác với nhau đưa ra luật quản lý giáo dục. 

Chính phủ Úc dựa trên Quốc hội do toàn dân bầu cử gồm hai viện, Hạ nghị viện (Lower House) và Thượng nghị viện (Upper House). Đảng nào chiếm đa số ghế tại Hạ viện thì lập nên chính phủ. Tuy nhiên, các đảng thiểu số thường có quyền lực tương đương tại Thượng viện, nhằm để xem xét lại các quyết định của chính phủ. 

Các Bổ trưởng bổ nhiệm được chọn ra từ Hạ nghị viện và Thượng nghị viện. Các quyết định về chính sách được đưa ra trong các cuộc họp Nội các. 

Ở Úc, bỏ phiếu là bắt buộc và khoảng 90% cử tri tham gia bầu cử liên bang. Bầu cử thường xảy ra từ 2,5 đến 3 năm một lần. 
Người đứng đầu Chính phủ Liên bang được gọi là Thủ tướng Chính phủ. 

(Thủ tướng Malcolm Turnbull và cấp phó Julie Bishop sau đêm chiến thắng trong việc giành vị trí lãnh đạo.)

Vì Đảng Lao động Úc giành đa số phiếu trong cuộc bầu cử Tháng 11/ 2007 nên họ lập nên chính phủ. Đảng Liên Minh (giữa đảng Tự do và đảng Dân tộc) hiện tại thuộc phe đối lập. Thành viên thuộc các đảng nhỏ hơn cũng có một số ghế trong Thượng và Hạ nghị viện. 

Mặc dù Australia là một quốc gia độc lập, Nữ hoàng Elizabeth II của Anh chính thức là Nữ hoàng của Australia và là vương triều hiến pháp của Úc. Theo sự cố vấn của Chính phủ Úc được bầu cử ra, nữ hoang chỉ định một Tổng đốc làm người đại diện cho mình. Tổng đốc có quyền hạn lớn, nhưng thường chỉ thể hiện là quyết định theo tư vấn của Thủ tướng. Ở từng nhà nước của liên bang, Nữ hoàng do các Thống đốc bang làm đại diện. 

Nhà nước (tiểu bang)
Mỗi Tiểu Bang và Vùng lãnh thổ có chính phủ riêng được bầu một cách dân chủ: 
• Người đứng đầu Nhà nước tiểu bang được gọi là Thống đốc (Premier)
• Người đứng đầu Vùng lãnh thổ được gọi là Tổng đốc (Chief Minister).

Nghị viện của nhà nước tiểu bang phải tuân theo Hiến pháp quốc gia cũng như hiến pháp bang. Trong thực tế, các chính phủ liên bang và của nhà nước tiểu bang hợp tác với nhau trong nhiều lĩnh vực như giáo dục, vận tải, y tế, và thực thi pháp luật. 

Địa phương 
Hội đồng chính quyền địa phương kiểm soát các khu vực thành thị và nông thôn, coi sóc các vấn đề như giao thông ở địa phương, thu gom rác và quy hoạch đô thị. Hội đồng địa phương cũng quảng bá thúc đẩy khu vực của họ, ví dụ là điểm đến du lịch, học tập… Người đứng đầu hội đồng được gọi là Thị trưởng.